Το χαρακτηριστικό γνώρισμα των σαρακατσάνικων χορών είναι ο αργός ρυθμός τους, αφενός διότι δεν είχαν την συνοδεία μουσικών οργάνων, αφετέρου λόγω του βάρους της φορεσιάς τους που συνοδεύονταν από τα περίφημα κουστέκια (στολίδια). Πολλοί από τους χορούς χαρακτηρίζονται «κλέφτικοι» αφού χορεύονταν αποκλειστικά από τους άνδρες. Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι στους μικτούς χορούς οι άνδρες χορεύουν μπροστά και οι γυναίκες ακολουθούν και μάλιστα ο τελευταίος στην σειρά άνδρας πιάνεται με μαντήλι με την πρώτη στην σειρά του χορού γυναίκα.
Οι Σαρακατσάνικοι χοροί είναι οι εξής:
Συρτός Χορός: Ο Συρτός χορεύονταν από τους Σαρακατσάνους, όπως και από τους Έλληνες της υπόλοιπης Ηπειρωτικής Ελλάδος. Είναι ένας χορός 12 βημάτων με μέτρο 2/4 Είναι μικτός χορός, που τον χόρευαν δηλαδή μαζί και άνδρες και γυναίκες σε ένα κύκλο. Οι άντρες χορεύουν μπροστά και οι γυναίκες πίσω. Ο τελευταίος άντρας με την πρώτη στη σειρά του χορού γυναίκα, πιάνονται με μαντήλι και ποτέ χέρι με χέρι, ενώ έπρεπε να έχουν και συγγένεια.
Συρτός στα Τρία: Επίσης μικτός, πανελλήνιος χορός που απαντά στους Σαρακατσάνους. Είναι χορός 6 βημάτων, με μέτρο 2/4 και λίγο πιο αργός από τον συρτό.
Κάτσα: Είναι κλέφτικος, ανδρικός χορός. Χορεύονταν κυρίως από τους Σαρακατσάνους της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ένα κάθισμα των χορευτών, που ονομάζεται ”κάτσα”. Έχει δύο μέρη, το αργό και το γρήγορο. Το πρώτο μέρος είναι κυρίως τραγουδιστικό με βήματα πολύ αργά. Το δεύτερο μέρος είναι γρήγορο και τα βήματα είναι ζωηρά σε ρυθμό . Φυσικά δεν υπήρχε Σαρακατσάνικο γλέντι χωρίς ”κάτσα”.
Συρτός στα Τρία: Επίσης μικτός, πανελλήνιος χορός που απαντά στους Σαρακατσάνους. Είναι χορός 6 βημάτων, με μέτρο 2/4 και λίγο πιο αργός από τον συρτό.
Κάτσα: Είναι κλέφτικος, ανδρικός χορός. Χορεύονταν κυρίως από τους Σαρακατσάνους της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ένα κάθισμα των χορευτών, που ονομάζεται ”κάτσα”. Έχει δύο μέρη, το αργό και το γρήγορο. Το πρώτο μέρος είναι κυρίως τραγουδιστικό με βήματα πολύ αργά. Το δεύτερο μέρος είναι γρήγορο και τα βήματα είναι ζωηρά σε ρυθμό . Φυσικά δεν υπήρχε Σαρακατσάνικο γλέντι χωρίς ”κάτσα”.
Κτσάδ΄κος: Επίσης κλέφτικος χορός με μέτρο με ζωηρά κουτσά (κ’τσα) βήματα, που δίνουν ένα πολύ λεβέντικο και περήφανο ύφος στον χορό αυτό. Αποτελείται και αυτός από δύο μέρη, αργό και γρήγορο. Στο αργό έχουμε περήφανα αργά βήματα και στο γρήγορο μέρος του χορού, έχουμε ζωηρές κάτσες και αναπηδήσεις.
Σταυρωτός: Είναι και αυτός κλέφτικος χορός με μέτρο. Δεν χορευόταν από γυναίκες. Υπάρχουν δύο παραλλαγές αυτού του χορού. Η μία, η παλαιότερη χορεύεται από τέσσερα άτομα που σχηματίζουν σταυρό μεταξύ τους (απ’ όπου και το όνομα σταυρωτός). Οι χορευτές δεν πιάνονται μεταξύ τους με λαβή, αλλά από τις άκρες δύο μαντηλιών σε σχήμα σταυρού. Η άλλη νεότερη χορεύεται από δύο άτομα, τα οποία στέκονται ο ένας δίπλα από τον άλλο με αντίρροπη διεύθυνση και χορευόταν από άτομα που γινόταν σταυραδέρφια - είναι ο θεσμός της αδελφοποιίας, που έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, και είναι πολύ διαδεδομένος στους Σαρακατσάνους.
Σταυρωτός: Είναι και αυτός κλέφτικος χορός με μέτρο. Δεν χορευόταν από γυναίκες. Υπάρχουν δύο παραλλαγές αυτού του χορού. Η μία, η παλαιότερη χορεύεται από τέσσερα άτομα που σχηματίζουν σταυρό μεταξύ τους (απ’ όπου και το όνομα σταυρωτός). Οι χορευτές δεν πιάνονται μεταξύ τους με λαβή, αλλά από τις άκρες δύο μαντηλιών σε σχήμα σταυρού. Η άλλη νεότερη χορεύεται από δύο άτομα, τα οποία στέκονται ο ένας δίπλα από τον άλλο με αντίρροπη διεύθυνση και χορευόταν από άτομα που γινόταν σταυραδέρφια - είναι ο θεσμός της αδελφοποιίας, που έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, και είναι πολύ διαδεδομένος στους Σαρακατσάνους.
Τσάμικος: Είναι ένας ανδρικός χορός με μέτρο 3/4 . Είναι πανελλήνιος χορός όμως οι Σαρακατσάνοι χόρευαν έναν χαρακτηριστικά αργό τσάμικο, με χορευτικές φιγούρες μόνο του πρωτοχορευτή. Άλλωστε, επειδή τραγουδούσαν με το στόμα και χόρευαν (χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων) και λόγω του βάρους της φορεσιάς και των στολιδιών (κουστέκια) δεν ήταν δυνατό να χορεύουν γρήγορους χορούς, γιατί θα κουραζόταν εύκολα. Προφανώς ο τσάμικος είναι η απλοποιημένη μορφή της κάτσας, γι’ αυτό στους Σαρακατσάνους της Μακεδονίας και Θράκης εισήλθε αργότερα με το γραμμόφωνο.
Διπλός Χορός: Είναι ένας μικτός χορός, (που χορεύονταν από άνδρες και γυναίκες κυρίως της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης). Έχει αργό και γρήγορο μέρος. Το αργό είναι τραγουδιστικό με αργά βήματα, ενώ το γρήγορο είναι συρτός στα Τρία. Ο χορός διπλώνει και ξεδιπλώνει στις αντίστοιχες φράσεις του τραγουδιού.
Περιγελαστικοί χοροί: Οι χοροί αυτοί, χορευόταν από τους Σαρακατσάνους τις μικρές ώρες των γλεντιών τους. Είναι ανδρικοί χοροί με εύθυμα λόγια, με αναπαραστάσεις και μιμήσεις που έδιναν αστείο τόνο στους χορούς αυτούς.
Στο Ζωνάρι: Μικτός χορός, όπου οι χορευτές πιάνονται μεταξύ τους με ειδική λαβή από τα ζωνάρια τους. ‘Έχει αργό, με μικρά βήματα, μέρος, και ένα γρηγορότερο και πιο περήφανο.
Πηγές: Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών (Λαογραφικό Μουσείο Σαρακατσάνων)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου